ബംഗ്ലാദേശില്‍ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് 12ന്; ഇന്ത്യയ്ക്ക് നിര്‍ണായകം, എങ്ങനെ?

ധാക്ക: 2024-ലെ ജനകീയ പ്രക്ഷോഭത്തെ തുടര്‍ന്ന് ഷെയ്ഖ് ഹസീന സര്‍ക്കാര്‍ പുറത്തായതിനുശേഷം ബംഗ്ലാദേശ് ആദ്യമായി തിരഞ്ഞെടുപ്പ് വരുന്നു. ഫെബ്രുവരി 12നാണ് തിരഞ്ഞെുപ്പ് നക്കുക. ബംഗ്ലാദേശ് മുഖ്യ ഇലക്ഷന്‍ കമ്മിഷണര്‍ എ.എം.എം. നാസിറുദ്ദീനാണ് ദേശീയചാനല്‍ വഴി തിരഞ്ഞെുപ്പ് പ്രഖ്യാപിച്ചത്.

ഇതോടൊപ്പം ഭരണപരിഷ്‌കരണ പദ്ധതിയായ 'ജൂലായ് ചാര്‍ട്ടര്‍' നടപ്പാക്കുന്നതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് ദേശീയ ഹിതപരിശോധനയും ഇതേ ദിവസം ഉണ്ടാകും. കാര്യനിര്‍വ്വഹണ അധികാരങ്ങള്‍ പരിമിതപ്പെടുത്തുക, നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥയുടെയും തിരഞ്ഞെടുപ്പ് അതോറിറ്റികളുടെയും സ്വാതന്ത്ര്യം ശക്തിപ്പെടുത്തുക, നിയമപാലക ഏജന്‍സികളുടെ ദുരുപയോഗം തടയുക എന്നിവ ഉള്‍പ്പെടെയുള്ള ഭരണപരമായ സ്ഥാപനങ്ങളില്‍ സമഗ്രമായ മാറ്റങ്ങള്‍ ആവശ്യപ്പെടുന്നതാണ് ജൂലായ് ചാര്‍ട്ടര്‍.

ദേശീയ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് 2026 ഫെബ്രുവരി ആദ്യ ആഴ്ചയില്‍ നടക്കുമെന്ന് ബംഗ്ലാദേശ് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മിഷന്‍ മേധാവി ഓഗസ്റ്റില്‍ പറഞ്ഞിരുന്നു. തിരഞ്ഞെടുപ്പ് നടത്തുന്നത് വലിയ വെല്ലുവിളിയാണെന്നും കൂട്ടിച്ചേര്‍ത്തിരുന്നു. വോട്ടര്‍മാരില്‍ വലിയ വിഭാഗം ഉദാസീനത കാണിക്കുകയാണെന്നും നിലവിലെ ഭരണസംവിധാനത്തില്‍ ജനങ്ങള്‍ക്ക് വിശ്വാസം നഷ്ടപ്പെടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ടെന്നും നാസിറുദ്ദീന്‍ ചൂണ്ടിക്കാട്ടിയിരുന്നു.

വരാനിരിക്കുന്ന തിരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ മുന്‍ പ്രധാനമന്ത്രി ഖാലിദ സിയയുടെ ബംഗ്ലാദേശ് നാഷണലിസ്റ്റ് പാര്‍ട്ടിയ്ക്ക് മുന്‍തൂക്കം ലഭിച്ചേക്കുമെന്നാണ് വിലയിരുത്തല്‍. ഇടക്കാല സര്‍ക്കാര്‍ നിയന്ത്രണങ്ങള്‍ ലഘൂകരിച്ചതിന് ശേഷം തിരഞ്ഞെടുപ്പ് രാഷ്ട്രീയത്തിലേക്ക് തിരിച്ചെത്തിയ ജമാഅത്തെ ഇസ്ലാമി പാര്‍ട്ടിയും മത്സരരംഗത്തുണ്ട്. ബംഗ്ലാദേശിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഇസ്ലാമിക പാര്‍ട്ടിയായ ജമാഅത്തെ ഇസ്ലാമിക്ക് 2013-ലെ കോടതി വിധിക്ക് ശേഷം തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളില്‍ മത്സരിക്കാന്‍ അനുമതി ലഭിച്ചിരുന്നില്ല. ഒരു രാഷ്ട്രീയ പാര്‍ട്ടിയായി രജിസ്റ്റര്‍ ചെയ്തത് രാജ്യത്തിന്റെ മതേതര ഭരണഘടനയുമായി പൊരുത്തപ്പെടുന്നില്ലെന്ന് കോടതി കണ്ടെത്തിയതായിരുന്നു കാരണം.

അതേസമയം, ഷെയ്ഖ് ഹസീനയുടെ അവാമി ലീഗിന് തിരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ മത്സരിക്കുന്നതിന് വിലക്കുണ്ട്. പാര്‍ട്ടിയുടെ വിലക്ക് നീക്കിയില്ലെങ്കില്‍ രാജ്യം മുഴുവന്‍ അസ്വസ്ഥതകളുണ്ടാകുമെന്ന് ഹസീനയുടെ മകന്‍ മുന്നറിയിപ്പ് നല്‍കിയിട്ടുണ്ട്. 2024 ഓഗസ്റ്റില്‍ നടന്ന പ്രക്ഷോഭത്തെയും ഷെയ്ഖ് ഹസീനയുടെ പുറത്താക്കലിനെയും തുടര്‍ന്ന്, മുഹമ്മദ് യൂനുസ് നയിക്കുന്ന ഇടക്കാല സര്‍ക്കാരാണ് ബംഗ്ലാദേശില്‍ ഭരണം നടത്തുന്നത്.

അയല്‍രാജ്യത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ സ്ഥിരത ഇന്ത്യയുടെ വടക്കുകിഴക്കന്‍ മേഖലയുടെ സുരക്ഷ, വ്യാപാരം, തന്ത്രപരമായ കണക്റ്റിവിറ്റി എന്നിവയില്‍ നിര്‍ണായകമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തുന്നതിനാല്‍, ബംഗ്ലാദേശിലെ ഓരോ ചലനവും ഇന്ത്യയ്ക്ക് സുപ്രധാനമാണ്. പ്രത്യേകിച്ച് കടുത്ത സമ്മര്‍ദ്ദം ഉണ്ടായിട്ടും ഇന്ത്യ ഹസീനയെ വിട്ടുകൊടുക്കാത്ത സാഹചര്യത്തില്‍.

ബംഗ്ലാദേശിലെ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ഇന്ത്യയെ എങ്ങനെ ബാധിക്കുമെന്ന് നോക്കാം

ബംഗ്ലാദേശ് ഇന്ത്യക്ക് വെറുമൊരു അയല്‍രാജ്യമല്ല, മറിച്ച് തന്ത്രപരമായ ഒരു പാലമാണ്. ഇന്ത്യയുടെ വടക്കുകിഴക്കന്‍ സംസ്ഥാനങ്ങളിലേക്കുള്ള ചരക്കുഗതാഗതത്തിനും കണക്റ്റിവിറ്റിക്കും ബംഗ്ലാദേശ് അത്യന്താപേക്ഷിതമാണ്. ഇന്ത്യയുടെ വടക്കുകിഴക്കന്‍ മേഖലയെ രാജ്യത്തിന്റെ മറ്റ് ഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന ഇടുങ്ങിയ സിലിഗുരി ഇടനാഴിയെ ('ചിക്കന്‍സ് നെക്ക്') അമിതമായി ആശ്രയിക്കുന്നത് കുറയ്ക്കുന്നതില്‍ ബംഗ്ലാദേശുമായുള്ള ഗതാഗത ഇടനാഴികള്‍ വഹിക്കുന്ന പങ്ക് നിസ്തുലമാണ്. കൂടാതെ, 15 ബില്യണ്‍ ഡോളറിലധികം വാര്‍ഷിക വ്യാപാര വിനിമയങ്ങളുള്ള ദക്ഷിണേഷ്യയിലെ ഇന്ത്യയുടെ ഏറ്റവും വലിയ വ്യാപാര പങ്കാളി കൂടിയാണ് ബംഗ്ലാദേശ്.

ഹസീനയുടെ ഭരണകാലത്ത്, ഇന്ത്യയുമായി മികച്ച ബന്ധം സ്ഥാപിക്കാനും തീവ്രവാദ വിരുദ്ധ സഹകരണം ശക്തമാക്കാനും ബംഗ്ലാദേശ് തയ്യാറായിരുന്നു. ഉള്‍ഫ, എന്‍ഡിഎഫ്ബി തുടങ്ങിയ തീവ്രവാദ ഗ്രൂപ്പുകളുടെ ക്യാമ്പുകള്‍ പൊളിച്ചുമാറ്റാനുള്ള അവരുടെ നടപടികള്‍ വടക്കുകിഴക്കന്‍ സംസ്ഥാനങ്ങളില്‍ സമാധാനം കൊണ്ടുവരാന്‍ സഹായിച്ചു. എന്നാല്‍ ഈ ഭരണമാറ്റം, മുന്‍പ് ദുര്‍ബലമായിരുന്ന വിമത ഗ്രൂപ്പുകള്‍ക്ക് പുനഃസംഘടിക്കാന്‍ അവസരം നല്‍കിയേക്കുമോ എന്ന ആശങ്ക ഇന്ത്യന്‍ സുരക്ഷാ ഏജന്‍സികള്‍ക്കുണ്ട്. നുഴഞ്ഞുകയറ്റ ശ്രമങ്ങളുടെയും ഐഎസ്ഐ പ്രവര്‍ത്തകരുടെ സ്വാധീനം വര്‍ധിക്കുന്നതിന്റെയും ആദ്യ സൂചനകള്‍ ഈ ആശങ്ക വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കുന്നു.

ചൈനീസ് സ്വാധീനം വെല്ലുവിളിയാകും

ബംഗ്ലാദേശില്‍ ചൈനയുടെ വര്‍ദ്ധിച്ചുവരുന്ന സാന്നിധ്യമാണ് ഇന്ത്യയ്ക്ക് നേരിട്ടുള്ള സുരക്ഷാ വെല്ലുവിളി ഉയര്‍ത്തുന്നത്. 10 ബില്യണ്‍ ഡോളറിലധികം ചൈനീസ് നിക്ഷേപങ്ങളാണ് ബംഗ്ലാദേശിലെ പ്രധാന പദ്ധതികളിലായി വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്നത്. യൂനുസ് ഈ സാമ്പത്തിക ഇടപെടലിനെ ''ഗെയിം-ചേഞ്ചര്‍'' എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചത് ഇടക്കാല സര്‍ക്കാരിന്റെ നിലപാട് വ്യക്തമാക്കുന്നു. പ്രത്യേകിച്ച്, ചൈനീസ് പങ്കാളിത്തത്തോടെ ലാല്‍മോനിര്‍ഹട്ട് വ്യോമതാവളത്തിന്റെ പുനരുജ്ജീവനം ഇന്ത്യന്‍ സുരക്ഷാ വൃത്തങ്ങളില്‍ ആശങ്ക ഉയര്‍ത്തുന്നു. സിലിഗുരി ഇടനാഴിയില്‍ നിന്ന് 135 കിലോമീറ്റര്‍ മാത്രം അകലെ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന അത്തരമൊരു വികസനം ഇന്ത്യയുടെ തന്ത്രപരമായ ദുര്‍ബലതകളെ ഗണ്യമായി വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കാന്‍ സാധ്യതയുണ്ട്.

അവാമി ലീഗ് അടുത്ത തിരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ നിന്ന് ഒഴിവാക്കപ്പെട്ട സാഹചര്യത്തില്‍, ബിഎന്‍പി, നാഷണല്‍ സിറ്റിസണ്‍ പാര്‍ട്ടി (എന്‍സിപി) തുടങ്ങിയ പുതിയ രാഷ്ട്രീയ ശക്തികളുമായും ഇന്ത്യന്‍ നയതന്ത്രജ്ഞര്‍ തന്ത്രപരമായ ഇടപെടലുകള്‍ തുടരുകയാണ്.

സൃഷ്ടിപരമായ ഇടപെടല്‍ 

ഗതാഗതം, വൈദ്യുതി കൈമാറ്റം, വിപണി പ്രവേശനം എന്നിവയ്ക്കായി ബംഗ്ലാദേശ് ഇന്ത്യയെ ആശ്രയിക്കുന്നുണ്ട്. ഈ ബന്ധങ്ങള്‍ നിലനിര്‍ത്തുന്നത്, സമ്മര്‍ദ്ദത്തിന് വേണ്ടിയുള്ള ഉപകരണം എന്നതിലുപരി, ബംഗ്ലാദേശിന്റെ സ്ഥിരത കൈവരിക്കുന്നതിനുള്ള സംവിധാനങ്ങളായി പ്രവര്‍ത്തിക്കാന്‍ ഇന്ത്യയ്ക്ക് സഹായകമാകും.

സുരക്ഷാ പങ്കാളിത്തം 

മെച്ചപ്പെട്ട നിരീക്ഷണം, രഹസ്യാന്വേഷണ പങ്കിടല്‍ സംവിധാനങ്ങള്‍, നവീകരിച്ച അതിര്‍ത്തി അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങള്‍ എന്നിവയിലൂടെ തീവ്രവാദ ഭീഷണികളെ ഫലപ്രദമായി കൈകാര്യം ചെയ്യാനാണ് ഇന്ത്യ ലക്ഷ്യമിടുന്നത്.

ബദല്‍ കണക്റ്റിവിറ്റി

ബംഗ്ലാദേശിലൂടെയുള്ള ഒരൊറ്റ ഇടനാഴിയെ ആശ്രയിക്കുന്നത് കുറയ്ക്കുന്നതിനായി, സിറ്റ്വെ തുറമുഖം വഴിയുള്ള മ്യാന്‍മറുമായി ബന്ധിപ്പിച്ചുള്ള അടിസ്ഥാന സൗകര്യ പദ്ധതികള്‍ വേഗത്തിലാക്കാനും വടക്കുകിഴക്കന്‍ മേഖലയിലെ ആഭ്യന്തര ശൃംഖലകള്‍ മെച്ചപ്പെടുത്താനും ഇന്ത്യ പദ്ധതിയിടുന്നു.

ബംഗ്ലാദേശിലെ രാഷ്ട്രീയ പുനഃക്രമീകരണം സുസ്ഥിരമാകാന്‍ സമയമെടുക്കുമെങ്കിലും, ഇന്ത്യയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, രാജ്യത്തിന്റെ പ്രധാന സുരക്ഷാ, സാമ്പത്തിക താല്‍പ്പര്യങ്ങളെ മാനിക്കുന്ന ഒരു തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട സര്‍ക്കാരുമായി സഹകരിച്ചു പ്രവര്‍ത്തിക്കുക എന്നത് പ്രാധാന്യമുള്ളതാണ്.