ദിലീപ് കേസിനപ്പുറമുള്ള നീതിയുടെ ചിന്തകൾ

ഒരു കോടതി വിധി പുറത്തുവരുമ്പോൾ, അതിനെക്കുറിച്ചുള്ള പൊതുചർച്ചകൾ പലപ്പോഴും അപകടകരമായ ഒരു ദ്വന്ദ്വത്തിലേക്ക് ചുരുങ്ങിപ്പോകാറുണ്ട്: ഒന്നുകിൽ "വസ്തുതകൾ", അല്ലെങ്കിൽ "അഭിപ്രായങ്ങൾ". ഈ ലളിതവൽക്കരണം നിയമം, സമൂഹം, നീതി എന്നിവയുടെ സങ്കീർണ്ണമായ പ്രവർത്തനങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള നമ്മുടെ ധാരണയെ വളച്ചൊടിക്കുന്നു. ഒരു വിധി വിശകലനം ചെയ്യുമ്പോൾ, നാം ആദ്യം തിരിച്ചറിയേണ്ട സുപ്രധാന യാഥാർത്ഥ്യം എന്താണ്?

"മൂല്യരഹിത വസ്തുതകൾ" എന്നത് ഒരു മിഥ്യയാണ്, ഏതൊരു നിയമപരമായ പ്രക്രിയയിലും, "വസ്തുതകൾ" എന്നത് സാമൂഹിക സാഹചര്യങ്ങളിൽ നിന്ന് വേർതിരിച്ചെടുത്ത്, യാതൊരു പക്ഷപാതവുമില്ലാതെ, പെട്ടെന്ന് രൂപം കൊള്ളുന്നവയല്ല. അവ എങ്ങനെ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നു, ആർക്ക് മുൻഗണന നൽകുന്നു, എങ്ങനെ അവതരിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു, എവിടെ വെച്ച് വ്യാഖ്യാനിക്കപ്പെടുന്നു എന്നതെല്ലാം അടിസ്ഥാനപരമായി മൂല്യാധിഷ്ഠിത തീരുമാനങ്ങളാണ്.

തെരഞ്ഞെടുപ്പിലെ മൂല്യം: ഒരു കേസിൽ ആരൊക്കെയാണ് കൂടുതൽ കേൾക്കപ്പെടുന്നത്? ഏത് തെളിവുകൾക്കാണ് കോടതിയിൽ കൂടുതൽ സ്ഥാനം ലഭിക്കുന്നത്? ഈ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ ഒരിക്കലും നിഷ്പക്ഷമല്ല. സാക്ഷിയുടെ സാമൂഹിക പശ്ചാത്തലം പോലും ഈ മൂല്യനിർണ്ണയത്തെ സ്വാധീനിക്കുന്നു.

വ്യാഖ്യാനത്തിലെ മൂല്യവും ശോഷണവും എന്താണ്?  സാക്ഷിയുടെ ഭാവമോ മൊഴിയോ "വിശ്വസനീയം" എന്ന് മുദ്രകുത്തുന്നതിന്റെ അടിസ്ഥാനമെന്താണ്? ഈ വിലയിരുത്തൽ, പലപ്പോഴും, നമ്മുടെ സാമൂഹിക ധാരണകളെയും (Social Preconceptions) ലിംഗ-അധികാര നിലപാടുകളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു.

സാഹചര്യത്തിലെ മൂല്യം, അധികാരം, പണം, ലിംഗഭേദം തുടങ്ങിയ സാമൂഹിക ഘടനകൾ, വാദങ്ങളെയും പ്രതിവാദങ്ങളെയും സ്വാധീനിക്കുന്നു. ഇരയുടെ ശബ്ദം എത്ര ശക്തമായി കേൾക്കണം എന്ന് തീരുമാനിക്കുന്നതിലും ഈ ഘടകങ്ങൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നു.

അതുകൊണ്ട്, "വസ്തുതകൾ മാത്രം" എന്ന വാദം പലപ്പോഴും ഒരു രാഷ്ട്രീയ നിലപാടായാണ് പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. "എന്റെ വാദം ഒബ്ജക്റ്റീവ് ആണ്, നിങ്ങളുടെ വാദമാണ് സബ്ജക്റ്റീവ് (അതായത്, വികാരപരമാണ്)" എന്ന് പറയാനുള്ള ഒരു മറയാണിത്. ഇത് സാമൂഹിക അധികാര ഘടനകൾ നിയമത്തിന്റെ പേരിൽ മറഞ്ഞിരിക്കുന്ന പക്ഷപാതങ്ങളെ മറച്ചുപിടിക്കാൻ സഹായിക്കുന്നതിനാൽ ഇത് ദോഷകരമാണ്.

സാധ്യതാ വിശകലനം (Plausible Reasoning), നിയമത്തിന്റെ യുക്തി
ഗണിതശാസ്ത്രത്തിലെന്നപോലെ, മനുഷ്യജീവിതവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട കേസുകളിൽ പൂർണ്ണമായ, തർക്കമില്ലാത്ത "വസ്തുതകൾ" എപ്പോഴും ലഭ്യമല്ല. അതുകൊണ്ടാണ് നിയമവ്യവസ്ഥ സാധ്യതാ വിശകലനത്തിന്റെ (Plausible Reasoning) അടിസ്ഥാനത്തിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. ലഭ്യമായ തെളിവുകളെയും സാഹചര്യങ്ങളെയും ഏറ്റവും യുക്തിസഹമായി വിലയിരുത്തി, "ഏറ്റവും സാധ്യതയുള്ള സത്യം" എന്താണെന്ന് കണ്ടെത്തുകയാണ് കോടതിയുടെ ദൗത്യം.

"ആറ് പേർ ഒരുമിച്ച് ചേർന്ന് ഒരു പ്രശസ്തയായ സ്ത്രീയെ തട്ടിക്കൊണ്ടുപോയി ഉപദ്രവിച്ചു" - എന്ന സംഭവം എത്രത്തോളം സംഭവിക്കാൻ സാധ്യതയുള്ളതാണ്?

ഇത്രയും പേർക്ക് ഒരേസമയം "തെറ്റായ ഓർമ്മ" ഉണ്ടാവുക, അല്ലെങ്കിൽ കൂട്ടായ ഗൂഢാലോചന നടത്തുക എന്ന വാദത്തിന്റെ യുക്തിപരമായ സാധ്യതയെന്ത്?

സാമൂഹിക യാഥാർഥ്യങ്ങൾ, പ്രത്യേകിച്ച് ലൈംഗിക അതിക്രമങ്ങളുടെ പാറ്റേണുകൾ, ഈ കേസിന്റെ സാധ്യത നിർണ്ണയിക്കുന്നതിൽ എന്ത് പങ്ക് വഹിക്കണം?

"വസ്തുതകൾ മാത്രം" എന്ന് വാദിക്കുമ്പോൾ, നമ്മൾ യഥാർത്ഥത്തിൽ ഈ സാധ്യതാ വിശകലനത്തെയാണ് നിരാകരിക്കുന്നത്. തെളിവുകൾ നശിപ്പിക്കാൻ കഴിവുള്ള, സാക്ഷികളെ ഭീഷണിപ്പെടുത്താൻ ശേഷിയുള്ള ഒരു ശക്തനായ കുറ്റവാളിക്ക്, "നേരിട്ടുള്ള തെളിവ്" എന്നത് എന്നും ഒരു പ്രശ്നമായിരിക്കും. അത്തരം സാഹചര്യങ്ങളിൽ, യുക്തിസഹവും സാമൂഹിക യാഥാർത്ഥ്യങ്ങളോട് പൊരുത്തപ്പെടുന്നതുമായ സാധ്യതാ വിശകലനം അനിവാര്യമായി വരുന്നു. നിയമത്തിന്റെ അന്തസ്സത്ത നിലനിർത്തുന്നത് ഈ യുക്തിയാണ്.

ഒരു വിധിയിലെ പാകപ്പിഴവുകൾ ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നത് നിയമവ്യവസ്ഥയോടുള്ള അവിശ്വാസമല്ല, മറിച്ച് അതിനെ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള ശ്രമമാണ്. ദിലീപ് കേസിന്റെ വിധിയെ വിശകലനം ചെയ്യുമ്പോൾ, നീതിയുടെ ചില അളവുകൾ പൂർണ്ണമായി പരിഗണിച്ചോ എന്ന ചോദ്യം ഉയരുന്നു.

കുറ്റകൃത്യത്തിന്റെ സാമൂഹിക മാനം അവഗണിക്കൽ ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. തൊഴിൽബന്ധങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് നടത്തിയ ഈ അതിക്രമം ഒരു വ്യക്തിപരമായ വഴക്ക് എന്നതിലുപരി, തൊഴിൽസ്ഥലത്തെ അധികാര ദുർവിനിയോഗവും സാമൂഹിക സ്ഥാനമുപയോഗിച്ചുള്ള ആക്രമണവുമാണ്. ഇതിനെ വെറും 'വ്യക്തിപരമായ വൈരാഗ്യമായി' മാത്രം ചുരുക്കുന്നത് കുറ്റകൃത്യത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ ഗൗരവം കുറച്ചുകാണുന്നതിന് തുല്യമാണ്.

മനസ്സിന്റെ ബലാത്സംഗം (Mind-rape): "സ്വമേധയാ പങ്കാളിയാകുന്നതായി അഭിനയിക്കണം" എന്ന ഭീഷണി ഇരയുടെ മനസ്സിലുണ്ടാക്കിയ ആഘാതം, ശാരീരിക പീഡനത്തേക്കാൾ കടുത്തതും ദീർഘകാല ഫലങ്ങളുള്ളതുമാണ്. നിയമത്തിന് കൃത്യമായ പേര് നൽകാൻ കഴിഞ്ഞിട്ടില്ലെങ്കിലും, ഒരു വിധിയിൽ അതിന്റെ ഗൗരവം തിരിച്ചറിയേണ്ടതായിരുന്നു. ഈ മാനസിക പീഡനം വേണ്ടത്ര പരിഗണിച്ചോ?

സാധ്യതാ വിശകലനത്തിലെ പിഴവ് കാണാണ്ടതുണ്ട്, സാമൂഹികമായി അവിശ്വസനീയമായ ഒരു സാധ്യത (ആറ് പേർ ഒരേസമയം കളവായി മൊഴി നൽകാനുള്ള സാധ്യത) പ്രതിഭാഗം മുന്നോട്ട് വെച്ചപ്പോൾ, വിധി അതിനെ യുക്തിസഹമായ സാധ്യതാ തത്വങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് എത്രത്തോളം നിരാകരിച്ചു? ഈ തത്വം ഇവിടെ എങ്ങനെ പ്രയോഗിക്കപ്പെട്ടു എന്നതിൽ വ്യക്തത ആവശ്യമുണ്ട്.

കൂടുതൽ സമതുലിതമായ ഒരു നീതി സങ്കൽപ്പം
ഒരു സമൂഹം എന്ന നിലയിൽ, "വസ്തുതകൾ" എന്ന മറവിൽ അധികാരം പ്രയോഗിക്കുന്ന നീതിസങ്കൽപ്പം നമുക്ക് ആവശ്യമില്ല. പകരം, മൂല്യങ്ങളുടെ പ്രാമാണ്യവും സാധ്യതാ വിശകലനത്തിന്റെ അനിവാര്യതയും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഒരു നീതി സങ്കൽപ്പം നമുക്ക് വേണം.

ഒരു വിധിയെ വിമർശിക്കുന്നത് നിയമവ്യവസ്ഥയുടെ തകർച്ചയായി കാണേണ്ടതില്ല. മറിച്ച്, നിയമം ഒരു ജീവനുള്ളതും വികസ്വരവുമായ സാമൂഹിക ഉടമ്പടിയാണ് എന്നതിന്റെ അംഗീകാരമാണ് ആ വിമർശനം. സമൂഹം പുരോഗമിക്കുമ്പോൾ, നമ്മുടെ നീതിയുടെ അളവുകളും അതിനനുസരിച്ച് വികസിക്കണം. അതിനായി, "വസ്തുതകൾ, അഭിപ്രായങ്ങൾ" എന്ന ലളിതവും വക്രവുമായ ദ്വന്ദ്വത്തിൽ നിന്ന് മുന്നോട്ട് പോകാനുള്ള യുക്തിപരമായ ധൈര്യം നമുക്ക് ആവശ്യമാണ്.